Gras-perskoek is een restproduct van bioraffinage van gras. Uit recent praktijkonderzoek blijkt dat dit een effectief alternatief vormt voor een deel van de traditionele graskuil in het rantsoen van melkkoeien.
De resultaten laten zien dat dit innovatieve voedermiddel melkproductie en -kwaliteit behoudt. Terwijl het kan bijdragen aan een lagere stikstofuitstoot zonder verhoging van de methaanuitstoot ondanks het hogere gehalte aan vezels.
Tweede leven voor gras
Gras-perskoek ontstaat bij de bioraffinage van gras. Bij het mechanisch uitpersen van vers gras en het scheiden hiervan in een vloeibare sapfractie en een vaste fractie ontstaat uiteindelijk perskoek. Het sap bevat eiwitten, aminozuren, suikers en mineralen. Deze voedingsstoffen kunnen worden verwerkt tot hoogwaardige grondstoffen voor diervoeding of zelfs menselijke consumptie. De overblijvende perskoek bestaat voornamelijk uit goed verteerbare vezels en bevat minder ruw eiwit en fosfor dan gewone graskuil.
Door deze perskoek in te kuilen en te voeren aan melkkoeien, ontstaat een voedzaam ruwvoer dat past binnen kringlooplandbouw. Zo kan jong, eiwitrijk gras worden geoogst zonder dat het rantsoen van de koeien te veel eiwit bevat. Dit is een belangrijke stap richting lagere stikstofverliezen.
Het praktijkonderzoek werd uitgevoerd op Dairy Campus in Leeuwarden. De Dairy Campus is het innovatiecentrum van Wageningen University & Research voor de melkveehouderij van de toekomst. Zestig Holstein-Friesian melkkoeien werden verdeeld over drie groepen, zorgvuldig gebalanceerd naar leeftijd, melkproductie en lactatiestadium. Gedurende twaalf weken ontvingen zij één van drie ruwvoertypen:
- Standaard hoogwaardig graskuil (GS-POS) – de positieve controle.
- Gras-perskoek (GS-PC) – waarbij de helft van de graskuil werd vervangen door ingekuilde perskoek.
- Laagwaardig gras (GS-NEG) – de negatieve controle waarbij de helft van de graskuil werd vervangen door graskuil verkregen uit een oudere snede gras.
Alle koeien kregen dezelfde maïskuil en krachtvoer, met gelijke hoeveelheid. De voeropname, melkproductie, lichaamsgewicht en samenstelling van de melk werden nauwkeurig gemonitord. Ook de uitstoot van broeikasgassen, zoals methaan en koolstofdioxide, werd per koe gemeten met het GreenFeed-systeem. Dit systeem analyseert continu de ademlucht van koeien als de koeien het systeem bezoeken.
Melkproductie blijft moeiteloos op peil
De resultaten laten zien dat gras-perskoek probleemloos de helft van de standaard graskuil kan vervangen zonder negatieve gevolgen voor productie of diergezondheid.
- De melkproductie en melksamenstelling (vet, eiwit en lactose) waren gelijk aan die van koeien op het standaardrantsoen.
- De verteerbaarheid van droge stof en vet was zelfs hoger met gras-perskoek. Waarschijnlijk doordat de vezels door het persen beter ontsloten zijn en pensbacteriën ze efficiënter kunnen benutten.
- Bij het voeren van gras van lagere kwaliteit daalden zowel de voeropname als de melkproductie met circa 7%. Dit onderstreept het belang van een voedzaam ruwvoer.
- De methaanuitstoot per kilogram voer verschilde bij gras-perskoek niet van die voor het standaardrantsoen, terwijl deze bij het laagwaardige gras hoger lag.
- Het rantsoen met perskoek had een lager ruw eiwitgehalte, waardoor de stikstofbenutting door de koeien toenam en de stikstofuitstoot per liter melk daalde.
Kortom: perskoek biedt vergelijkbare productieresultaten, maar met een potentieel lagere milieu-impact.
Minder stikstof, gelijke methaanuitstoot
Volgens projectleider dr. André Bannink van Wageningen Livestock Research tonen de resultaten aan dat gras-perskoek perspectief heeft als onderdeel van een circulair voersysteem: “Onze proef laat zien dat gras-perskoek zonder nadelige effecten kan worden toegepast in melkveerantsoenen. Daarmee ontstaat een concrete mogelijkheid om stikstofemissies te verlagen en gras nog efficiënter te benutten binnen de voedselketen.”
De perskoek werd in dit onderzoek geleverd door Grassa BV, dat de bioraffinage-technologie ontwikkelt. De kwaliteit en conservering van het product bleken goed en het mengen met het voer verliep probleemloos. Voor veehouders is gedeeltelijke vervanging van graskuil door perskoek dus praktisch en voeding technisch haalbaar, mits het product correct wordt ingekuild en homogeen gemengd in het rantsoen.
Circulaire winst voor boer én keten
De melkveehouderij staat voor de uitdaging om de uitstoot van stikstof en broeikasgassen te verminderen en tegelijkertijd economisch rendabel te blijven. Gras-perskoek biedt een tastbare oplossing die past binnen die dubbeldoelstelling:
- minder stikstofverliezen via mest en urine;
- behoud van melkproductie en diergezondheid;
- betere benutting van eigen geteeld gras;
- versterking van de regionale kringloop van nutriënten.
Doordat de eiwitrijke sapfractie uit het gras elders in de voedsel- of diervoedingsketen kan worden benut draagt bioraffinage bij aan een integrale valorisatie van gras. De melkveehouder kan de vezelrijke perskoek met een ogenschijnlijk zeer hoge voedingswaarde zelf voeren, terwijl de eiwitstroom elders waarde toevoegt.
Van proef naar praktijk
De onderzoekers benadrukken dat de resultaten een sterke basis vormen voor verdere ontwikkeling en praktijktoepassing. Vervolgonderzoek richt zich op de langetermijneffecten van gras-perskoek op melkproductie, gezondheid en emissies, en op optimalisatie van het raffinage- en inkuilproces.
Samenwerking en innovatie blijken hierbij cruciaal. Het onderzoek kwam tot stand dankzij samenwerking tussen WUR, Dairy Campus, Grassa BV en het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN). Ook werd er afstemming gezocht met het ILVO in België, die eveneens voederwaarde onderzoek hadden verricht naar de perskoek van Grassa. “Door dit soort kennis, praktijkervaring en technologische innovatie te combineren, zijn andere keuzes te maken en kunnen nieuwe stappen gezet worden in de melkveehouderij,” aldus Bannink.
Gras-perskoek uit bioraffinage bewijst zich als een duurzaam, efficiënt en economisch interessant ruwvoer. De toepassing lijkt een goede mogelijkheid om de ecologische voetafdruk van melkveebedrijven wat betreft stikstof te verkleinen, zonder in te moeten leveren op melkproductie. Daarmee is het mogelijk een belangrijke bouwsteen voor de toekomstige landbouw.
Bron: Verantwoorde Veehouderij
