We hoeven het stikstofprobleem niet op te lossen door hard te snijden in de veehouderij. We kunnen het ook redden door efficiënter met stikstof om te gaan. Dit stelt Prof. Dr. Johan Sanders, emeritus-hoogleraar biobased economy aan de Wageningen Universiteit.
“Het doel van 39.000 ton reductie van de stikstofuitstoot is prima, maar niet door de veestapel te verkleinen. De efficiency moet worden verbeterd en daar zijn mogelijkheden voor”, vertelt Sanders. Tijdens de bijeenkomst Stikstoffeiten van VisieMKB in Barneveld op maandag 4 juli gaf hij een overzicht van negen bestaande of bijna praktijkrijpe technieken die Nederland samen ruimschoots 39.000 ton stikstofuitstoot per jaar kunnen besparen.
Negen technieken om stikstofuitstoot te verminderen
- Zo’n 2.200 ton stikstof kan zijn bespaard door het verhogen van een aantal essentiële aminozuren in varkens- en pluimveevoer. Dit zijn volgens Sanders aminozuren die nu nog te duur zijn voor diervoer. Als ze in prijs zakken, zijn het aantrekkelijke bestanddelen.
- In het rantsoen voor koeien kan het aandeel bestendig eiwit zijn verhoogd. Dit eiwit is niet afgebroken in de pens, maar is nuttig gebruikt in het maagdarmkanaal. Dit kan jaarlijks 5.000 ton stikstof besparen.
- De stikstofefficiëntie uit gras kan volgens Sanders omhoog met behulp van bioraffinage. “Er is gras genoeg, maar we kunnen het veel efficiënter gebruiken. Dit kan door het gras uit elkaar te halen.” Sanders refereert hierbij aan de activiteiten van het Limburgse bedrijf Grassa, dat gras uit elkaar rafelt tot fracties waarvan er één bij uitstek geschikt is voor koeien en een ander voor varkens en kippen. “Hiermee kunnen we 10.000 ton stikstof per jaar besparen”, vertelt hij.
- Door bietenloof niet op het land te laten liggen, maar aan koeien te voeren, rechtstreeks of na bioraffinage, kan 2.000 tot 3.000 ton stikstof zijn bespaard. “Jaarlijks gaat er nu 80.000 ton mooi eiwit verloren via bietenloof dat op het land blijft liggen. Dat is eiwit dat we zo aan de koeien kunnen voeren. Dit bespaart soja.”
- Door goed beheer van vlinderbloemigen in grasland kan het kunstmestgebruik omlaag. “We gebruiken nu al vlinderbloemigen, maar met beter beheer kan de stikstofefficiëntie van het hele perceel omhoog. Dit kan een besparing van 5.000 ton stikstof opleveren.”
- Aanzuren van opgeslagen mest kan de uitstoot van ammoniak en methaan flink verkleinen. Dit bespaart 20.000 ton stikstof. “Aanzuren gebeurt in Denemarken al op grote schaal met zwavelzuur. Als wij hiervoor organische zuren zouden gebruiken, dan kunnen we de pH verlagen, waardoor de ammoniak oplosbaar blijft en niet de lucht in gaat. Bovendien remmen we de methaanvorming. Het organische zuur levert in een biogasinstallatie ook nog eens energie op”, zegt Sanders.
- Als je mest hebt gefermenteerd, komt er veel ammoniak in de mest vrij. Door de mest een beetje te verwarmen, komt de ammoniak in de lucht. Met behulp van zuur kun je die uitvangen. Dit wordt al op grote schaal gebruikt. Dit strippen van ammoniak voorkomt verlies van 1.700 ton stikstof.
- Gescheiden opvangen van mest en urine kan 10.000 ton stikstofuitstoot voorkomen.
- Verdund uitrijden van mest kan 5.000 ton stikstofverlies voorkomen.
‘Extensiveren lost niks op’
In Europa wordt er jaarlijks 36 kilogram gebruikt om voor elke mens voldoende eiwit te produceren. “Als we 39.000 ton stikstof reduceren bij gelijke output, is er 15 kilogram stikstof per persoon nodig. Als er 39.000 ton stikstofuitstoot wordt bespaard door te extensiveren, blijft er 24 kilogram stikstof per mens nodig en dit verslechtert zelfs tot 36 kilogram per persoon per jaar, als je aangewezen ben op het buitenland. Inzetten op verhogen van stikstofefficiëntie kan met de technologieën die ik net genoemd heb en er zijn er nog meer.”
Naar negen kilogram stikstof
We zullen volgens de emeritus professor moeten toewerken naar een stikstofconsumptie van negen kilogram per persoon in 2050. “Dan zijn we met tien miljard mensen op de planeet, is de verwachting. Jaarlijks is er 90 miljoen ton stikstof beschikbaar, dat betekent negen kilogram per persoon. Met 15 kilogram zijn we er dus nog niet, maar komen we een aardig eind. Om tot negen kilogram per persoon te komen, moet het voedselpatroon worden aangepast. Maar daar hebben we nog dertig jaar voor. Laten we onze goede uitgangspositie in elk geval blijven gebruiken.”
Bijeenkomst VisieMKB
Sanders vertelde zijn verhaal op maandag 4 juli in Barneveld (NL) op de bijeenkomst Stikstoffeiten van Visie MKB. Dit is een samenwerking tussen de bedrijven Middendorp Montage, Bosch Beton, Hardeman van Harten en Bincx. Doel van deze avond was om feiten boven tafel te krijgen over stikstof. Zo’n duizend belangstellenden kwamen op de avond af. Naast Sanders kwamen onder meer gedeputeerde Peter Drenth van de provincie Gelderland, Marcel Wijnen van de Rabobank en Caroline van der Plas van de BBB aan het woord.
Tekst: Gerben Hofman
Beeld: Grassa
